Zo'n 70 mensen waren op donderdagavond 28 september naar het Hondsrug College in Emmen gekomen voor de Startavond Seizoen 2016 2017 georganiseerd door de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Emmen. En ze kwamen niet voor niets. Niemand minder dan de oud-scriba van de PKN, de Protestantse Kerk Nederland, dr. Arjan Plaisier was naar Emmen gekomen om te vertellen over de kerk van morgen. En dan met name ook in relatie met het rapport Kerk 2025.
In het begin van zijn betoog relativeerde hij de zorgen die veel mensen hebben over de toekomst van de kerk. 'Jezus heeft ons de kerk niet aangedaan als een molensteen om de nek, maar als een gave die vreugde geeft’, zei Plaisier. ‘In het Nieuwe Testament spat die vreugde eraf wanneer over de kerk gesproken wordt. En dat terwijl er nooit gesproken wordt over de toekomst van de kerk en vergaderingen daarover. Een leven zonder de kerk zal er niet zijn. De kerk is niet als een menselijk project begonnen maar als een gave van God. Een gave die bestand is tegen slijtage, afbraak en vervlakking’. En daarmee was voor een deel de toon gezet voor de avond.
Een steeds kleinere rol in het publiek debat
We leven in een post-christelijke samenleving. Dat is misschien onprettig thuiskomen, maar het is wel de realiteit. Voor een meerderheid van de mensen in ons land doet de kerk er niet meer toe. Sterker nog, velen zijn van mening dat de kerk en het geloof geen rol meer speelt of zou moeten spelen in het publiek debat. In de samenleving. Daar moeten we ons van bewust zijn.
Dat betekent niet dat de kerk geen toekomst meer heeft. En dat betekent ook niet dat we ons moeten gaan opsluiten in onszelf. Het betekent ook dat we geen applaus meer zullen krijgen. We horen niet meer bij het 'algemeen belang'. Hoe jammer en onterecht we dat wellicht ook vinden.
Jongeren haken af
Onze kinderen horen niet meer automatisch bij de kerk. Sterker, hele generaties vallen af. En jonge mensen die de kerken van de PKN opzoeken voelen zich alleen. Komen weinig of geen leeftijdsgenoten meer tegen en haken ook af en zoeken hun heil elders. De kerk van generatie op generatie, zoals we die van vroeger kennen, bestaat niet meer. Die ontwikkelingen zijn gestokt. Dat is een gegeven. Doen alsof dat niet zo is of ontkennen heeft echt geen zin.
We worden als kind niet meer automatisch lid van de kerk door onze doop. We moeten ons daarom afvragen wat dit betekent voor de kinderdoop. Moet er ruimte komen voor volwassenendoop? Dat we daarover moeten nadenken blijkt wel uit de gesprekken met doopouders. Op de vraag waarom men hun kind laat dopen komen antwoorden als 'omdat het zo hoort' of 'ik wil ze graag iets meegeven'. Maar over wat men wil meegeven wordt niet gesproken.
Nieuwe leden
Maar er komen wel bekeerlingen. Daar schrikken we vaak meer van dan van kerkverlaters. Dat zijn we niet gewend. Mensen die het geloof weten te vinden. Soms uit totaal onverwachte hoek. Vluchtelingen bijvoorbeeld. En daar weten we vaak helemaal geen raad mee. We houden er helemaal geen rekening mee dat iemand christen wil worden. De formulieren om je uit te schrijven hebben we klaar liggen. Die om lid te worden kunnen we niet vinden.
Wordt het niet tijd dat we weer wat actiever gaan werven? Op de markt gaan staan of aan deuren te bellen hoeft niet. Niet terug naar vroeger. Maar we hoeven toch ook niet te wachten dat nieuwe leden vanzelf in onze schoot worden geworpen? Denk hier over na.
Tolerant en meegaand
Alle vanzelfsprekendheid is er in feite niet meer. Het doorgeven van het christelijk geloof en het bijna automatisch doorgeven van generatie op generatie bestaat echt niet meer. Daar moeten we rekening mee houden
We zijn in de afgelopen 40 of 50 jaar steeds meegaander geworden geworden. Open willen we zijn en tolerant. Dat ‘meegaan’ en die tolerantie hebben we zó tot onze manier van doen gemaakt dat we er langzamerhand niet meer toe doen. Daar moeten we mee stoppen. Niet terug naar vroeger. Dat zeker niet. Maar wel onbekommerd christen zijn. Wel praten over Christus wat we nu nooit meer doen. Wel samen en voor elkaar bidden. Wel zeggen wat God voor ons betekent. We mogen dat na 20 eeuwen toch zeggen en doen?
De mensen zoeken in de kerk God en Christus. En als ze die niet vinden dan gaan ze weg. Ze komen niet voor gezelligheid, een mooi gebouw of een gelikte organisatie. Zoek daarom zelf en als kerk de vreugde in het geloof en geloven.
Braaf en burgerlijk
Christelijk geloof, zeker binnen de PKN, is zo braaf en burgerlijk. Zo vanzelfsprekend dat het niet meer spreekt. 'Er moet wel wat zijn' of ‘ik geloof wel dat er iets is’ is niet spannend. Zegt niets. Die saaiheid en dat vanzelfsprekende, dat zoeken mensen niet. Zoeken we niet veel meer het avontuur? De spanning? Je zou je de vraag kunnen stellen ‘waarom hebben we van het christelijk geloof zoiets saais gemaakt’.
Laat het geloof niet meer vanzelfsprekend zijn. Laten we de liederen van verlangen zingen. Missionair zijn is prima. Maar je moet ook wel wat durven zeggen. Doen moslims ook.
De kerk dat ben je zelf
De kerk als instituut zal kleiner worden. Ze zullen plaats moeten maken voor een kerk als geloofsgemeenschap. Laten we hopen dat christenen het weer aandurven zo’n geloofsgemeenschap te zijn. Beseffen dat ze zelf de kerk zijn. Haal de bijbel weer binnen. Gewoon lezen. Met elkaar. Durf dat weer. En met elkaar bidden. En delen. Vertel elkaar de verhalen. Dat is toch de essentie van een geloofsgemeenschap ? Een aantal dingen die in de vergetelheid geraakt zijn weer nieuw leven inblazen. Zonder terug te gaan naar het oude. Maar elkaar wel helpen christen te zijn.
Met de toekomst moeten we niet krampachtig, vol zorgen en zonder vreugde omgaan. Integendeel. We mogen de toekomst met vertrouwen tegemoet zien. De vraag is niet of er in 2025 of in 2050 een protestantse kerk zal zijn. Dat weten we niet en is ook niet zo belangrijk. Maar wat we wel weten dat is dat er een kerk zal zijn.
In het begin van zijn betoog relativeerde hij de zorgen die veel mensen hebben over de toekomst van de kerk. 'Jezus heeft ons de kerk niet aangedaan als een molensteen om de nek, maar als een gave die vreugde geeft’, zei Plaisier. ‘In het Nieuwe Testament spat die vreugde eraf wanneer over de kerk gesproken wordt. En dat terwijl er nooit gesproken wordt over de toekomst van de kerk en vergaderingen daarover. Een leven zonder de kerk zal er niet zijn. De kerk is niet als een menselijk project begonnen maar als een gave van God. Een gave die bestand is tegen slijtage, afbraak en vervlakking’. En daarmee was voor een deel de toon gezet voor de avond.
Een steeds kleinere rol in het publiek debat
We leven in een post-christelijke samenleving. Dat is misschien onprettig thuiskomen, maar het is wel de realiteit. Voor een meerderheid van de mensen in ons land doet de kerk er niet meer toe. Sterker nog, velen zijn van mening dat de kerk en het geloof geen rol meer speelt of zou moeten spelen in het publiek debat. In de samenleving. Daar moeten we ons van bewust zijn.
Dat betekent niet dat de kerk geen toekomst meer heeft. En dat betekent ook niet dat we ons moeten gaan opsluiten in onszelf. Het betekent ook dat we geen applaus meer zullen krijgen. We horen niet meer bij het 'algemeen belang'. Hoe jammer en onterecht we dat wellicht ook vinden.
Jongeren haken af
Onze kinderen horen niet meer automatisch bij de kerk. Sterker, hele generaties vallen af. En jonge mensen die de kerken van de PKN opzoeken voelen zich alleen. Komen weinig of geen leeftijdsgenoten meer tegen en haken ook af en zoeken hun heil elders. De kerk van generatie op generatie, zoals we die van vroeger kennen, bestaat niet meer. Die ontwikkelingen zijn gestokt. Dat is een gegeven. Doen alsof dat niet zo is of ontkennen heeft echt geen zin.
We worden als kind niet meer automatisch lid van de kerk door onze doop. We moeten ons daarom afvragen wat dit betekent voor de kinderdoop. Moet er ruimte komen voor volwassenendoop? Dat we daarover moeten nadenken blijkt wel uit de gesprekken met doopouders. Op de vraag waarom men hun kind laat dopen komen antwoorden als 'omdat het zo hoort' of 'ik wil ze graag iets meegeven'. Maar over wat men wil meegeven wordt niet gesproken.
Nieuwe leden
Maar er komen wel bekeerlingen. Daar schrikken we vaak meer van dan van kerkverlaters. Dat zijn we niet gewend. Mensen die het geloof weten te vinden. Soms uit totaal onverwachte hoek. Vluchtelingen bijvoorbeeld. En daar weten we vaak helemaal geen raad mee. We houden er helemaal geen rekening mee dat iemand christen wil worden. De formulieren om je uit te schrijven hebben we klaar liggen. Die om lid te worden kunnen we niet vinden.
Wordt het niet tijd dat we weer wat actiever gaan werven? Op de markt gaan staan of aan deuren te bellen hoeft niet. Niet terug naar vroeger. Maar we hoeven toch ook niet te wachten dat nieuwe leden vanzelf in onze schoot worden geworpen? Denk hier over na.
Tolerant en meegaand
Alle vanzelfsprekendheid is er in feite niet meer. Het doorgeven van het christelijk geloof en het bijna automatisch doorgeven van generatie op generatie bestaat echt niet meer. Daar moeten we rekening mee houden
We zijn in de afgelopen 40 of 50 jaar steeds meegaander geworden geworden. Open willen we zijn en tolerant. Dat ‘meegaan’ en die tolerantie hebben we zó tot onze manier van doen gemaakt dat we er langzamerhand niet meer toe doen. Daar moeten we mee stoppen. Niet terug naar vroeger. Dat zeker niet. Maar wel onbekommerd christen zijn. Wel praten over Christus wat we nu nooit meer doen. Wel samen en voor elkaar bidden. Wel zeggen wat God voor ons betekent. We mogen dat na 20 eeuwen toch zeggen en doen?
De mensen zoeken in de kerk God en Christus. En als ze die niet vinden dan gaan ze weg. Ze komen niet voor gezelligheid, een mooi gebouw of een gelikte organisatie. Zoek daarom zelf en als kerk de vreugde in het geloof en geloven.
Braaf en burgerlijk
Christelijk geloof, zeker binnen de PKN, is zo braaf en burgerlijk. Zo vanzelfsprekend dat het niet meer spreekt. 'Er moet wel wat zijn' of ‘ik geloof wel dat er iets is’ is niet spannend. Zegt niets. Die saaiheid en dat vanzelfsprekende, dat zoeken mensen niet. Zoeken we niet veel meer het avontuur? De spanning? Je zou je de vraag kunnen stellen ‘waarom hebben we van het christelijk geloof zoiets saais gemaakt’.
Laat het geloof niet meer vanzelfsprekend zijn. Laten we de liederen van verlangen zingen. Missionair zijn is prima. Maar je moet ook wel wat durven zeggen. Doen moslims ook.
De kerk dat ben je zelf
De kerk als instituut zal kleiner worden. Ze zullen plaats moeten maken voor een kerk als geloofsgemeenschap. Laten we hopen dat christenen het weer aandurven zo’n geloofsgemeenschap te zijn. Beseffen dat ze zelf de kerk zijn. Haal de bijbel weer binnen. Gewoon lezen. Met elkaar. Durf dat weer. En met elkaar bidden. En delen. Vertel elkaar de verhalen. Dat is toch de essentie van een geloofsgemeenschap ? Een aantal dingen die in de vergetelheid geraakt zijn weer nieuw leven inblazen. Zonder terug te gaan naar het oude. Maar elkaar wel helpen christen te zijn.
Met de toekomst moeten we niet krampachtig, vol zorgen en zonder vreugde omgaan. Integendeel. We mogen de toekomst met vertrouwen tegemoet zien. De vraag is niet of er in 2025 of in 2050 een protestantse kerk zal zijn. Dat weten we niet en is ook niet zo belangrijk. Maar wat we wel weten dat is dat er een kerk zal zijn.
